صفحه کلاچ نامی است که اگر حتی مدتی کمی با ماشین سر و کار داشته باشید، حتما به گوشتان خورده است. صفحه کلاچ و به طور کلی دیسک و صفحه یکی از حیاتی‌ترین قطعات خودرو محسوب می‌شوند چرا که اساسا تعویض دنده بدون دیسک کلاچ و صفحه کلاچ غیرممکن است. اصلی‌ترین کار دیسک و صفحه ایجاد امکان تغییر دنده خودرو، بدون خاموش شدن موتور ماشین است. بدون استفاده از صفحه کلاچ عملا امکان تغییر دنده وجود ندارد و یا این کار به سختی انجام می‌گیرد. این موضوع البته تنها مربوط به خودروهای دارای دنده دستی است. در خودروهای اتوماتیک تغییر دنده به صورت اتوماتیک و بدون دخالت انسانی انجام می‌شود اما حتی در خودروهای اتوماتیک هم دیسک و صفحه وجود دارد. درحقیقت خودروهای دنده اتوماتیک هم کلاچ دارند اما تفاوت آنها با ماشین‌های دنده دستی در نداشتن پدال کلاچ است. در خودروهای اتوماتیک کلاچ به صورت اتوماتیک گرفته می‌شود. نکته مهم اینجاست که نقش دیسک و کلاچ در هر دوی این ماشین‌ها یکی است؛ صفحه کلاچ مانع انتقال نیرو از موتور به جعبه دنده می‌شود و از خاموش شدن موتور ماشین جلوگیری می‌کند.
در حقیقت «تعویض دنده»، «قطع ارتباط موتور با گیربکس یا خلاص کردن خودرو» و «وصل کردن موتور و گیربکس و برقراری امکان انتقال نیرو بین آنها» را می‌توان به صورت خلاصه وظایف صفحه کلاچ دانست.
با توجه به نقش صفحه کلاچ در تعویض دنده، خاموش نشدن خودرو و حرکت و شتاب آن، اهمیت این قطعه در خودرو مشخص است. برای حرکت با خودرو، باید به سلامت دیسک و صفحه توجه زیادی شود.
عمر صفحه کلاچ چقدر است؟
میانگین طول عمر صفحه کلاج عموما بین ۵۰ هزار تا ۷۰هزار کیلومتر تعیین شده است. اما از آنجا که صفحه کلاچ یک قطعه مصرفی است، طول عمر آن هم میانگین دارد. موارد متعددی می‌تواند بر کاهش طول عمر صفحه کلاچ تاثیر بگذارند. میزان استهلاک خودروی شما می‌تواند در خرابی این قطعه و لزوم تعویض زودرس آن، تاثیر زیادی داشته باشد. میزان رانندگی شما و مقداری که ترمز گرفته‌اید، تاثیر مستقیمی بر سیستم دیسک و کلاچ خودرو دارد. ترمز و کلاچ گرفتن زیاد باعث از بین رفتن صفحه کلاچ و کاهش عمر این قطعات می‌شود. مشخص است که رانندگی در شهرهای شلوغ و پرترافیک، باعث گرفتن میزان بیشتری ترمز و کلاچ می‌شود و همین موضوع سبب می‌شود شما نیاز داشته باشید، این قطعه خودرو را در مدت زمان‌های کوتاه‌تری بررسی و در صورت لزوم تعویض کنید. علاوه بر این، عادات رانندگی شما و شرایط جغرافیایی محل رانندگی هم در طول عمر صفحه کلاچ تاثیر دارد. نحوه رانندگی شما در ترافیک، سربالایی سرپایینی‌ها، نحوه شروع حرکت از جمله این عوامل هستند و تاثیر جدی بر طول عمر این قطعه و کاهش یا افزایش عمر مفید آن دارند.
چه مشکلاتی ممکن است برای کلاچ پیش بیاید؟
دیسک کلاچ از جنسی شبیه به لنت ترمز درست شده است و بنابراین بعد از مدتی استفاده به دلیل اصطکاک تمام می‌شود و باید آن را تعویض کرد. مشخص است که رانندگی با دیسک تمام شده به علت ارتباطی که با صفحه کلاچ دارد، می‌تواند به خرابی آن هم منجر و خسارات زیادی به وجود بیاورد. به این نکته هم باید توجه داشت که تمام شدن دیسک به برنجی‌های جعبه دنده هم آسیب زده و در صورت ادامه رانندگی، باعث خورد شدن آنها می‌شود. بنابراین باید نسبت به سلامت این قطعه بسیار حساس بود. ایجاد فشار روی کلاچ، باعث خرابی و استهلاک این قطعه می‌شود. شتاب‌گیری، فشار در سربالایی، افزایش غیراستاندارد قدرت موتور و افزایش وزن ماشین می‌تواند بر روی کلاچ خودرو فشار مضاعفی آورده و باعث خرابی این قطعه شوند. یکی دیگر از عواملی که باعث خرابی و کاهش طول عمر این قطعه می‌شود، عدم استفاده صحیح از پدال کلاچ و یا استفاده زیاد آن است. این عمل که عموما از سوی رانندگان و البته به صورت غیرارادی انجام می‌شود باعث خرابی و کاهش طول عمر این ثطعه شده و حتی ممکن است عمر صفحه کلاچ را به نصف برساند.
با این وجود ممکن است به دلایلی به جز اصطکاک یا پایان عمر صفحه کلاچ، عمر این قطعه پایان یافته و نیاز به تعویض یا تعمیر آن وجود داشته باشد. به عنوان مثال شرایط جغرافیایی و آب و هوایی می‌تواند روی این قطعه تاثیر داشته باشد. در صورتی که صفحه کلاچی که داغ بوده، به دلایل آب و هوایی به طور ناگهان خنک شوند، این موضوع می‌تواند باعث تاب برداشتن این قطعه یا ترک خودرن آن شود. تاب خوردن این قطعه، توازن صفحه کلاچ و دیسک را بهم می‌زند و نهایتا موجب سر خوردن و ایجاد ضربه‌های شدید در این سیستم شده و ممکن است این ضربه‌ها به اتاق ماشین هم منتقل شوند.
عامل دیگری که می‌تواند باعث خرابی صفحه کلاچ شود، سوختن آن است. این موضوع عموما به دلیل به حرکت درآوردن لاستیک‌ها در حالت ایستاده است. عملی که در میان جوانان به تیک‌آف کردن شهرت دارد. این عمل باعث فشار روی کلاچ می‌شود و می‌تواند به این قطعه آسیب رسانده یا باعث سوختن آن شود. همچنین تعویض دنده بدون نرم و با قدرت و فشار و همچنین عدم استفاده درست از پدال کلاچ هم می‌تواند به این قطعه فشار آورده و باعث صدمه دیدن آن شود.
یکی دیگر از عواملی که ممکن است عملکرد صفحه کلاچ را با مشکل مواجه کند، پاره شدن سیم کلاچ است. سیم کلاچ بین گیربکس و موتور ماشین قرار می‌گیرد و قدرت موتور را به چرخ‌های ماشین انتقال می‌دهد. در واقع هنگامی که راننده پای خود را روی پدال کلاچ می‌گذارد، سیم کلاچ کشیده شده و سیستم کلاچ خودرو درگیر می‌شود. پاره شدن سیم کلاچ، سیستم کلاچ خودرو را با مشکل مواجه کرده و حتی ممکن است شما تصور کنید که صفحه کلاچ تمام شده است. خرابی سیم کلاچ خودرو نشانه‌هایی دارد؛ یکی از نشانه‌های آن این است که در صورتی خرابی این قطعه، با وجود اینکه شما پدال کلاچ را رها می‌کنید، باز هم سیستم کلاچ خودرو درگیر باقی می‌ماند و حتی باعث ایجاد لرزش می‌شود. در حقیقت کلاچ ماشین شما کار نمی‌کند و هنگام فشار دادن پدال کلاچ متوجه می‌شوید که کلاچ خالی کرده و البته جابه‌جایی بین دنده‌های مختلف به سختی انجام می‌شود. یکی دیگر از نشانه‌های خرابی سیم کلاچ، شل شدن یا سفت شدن بیش از حد پدال کلاچ ماشین است؛ به این صورت که هنگام فشار دادن پا روی پدال کلاچ ماشین، پدال بلافاصله و به راحتی پایین می‌رود و یا اینکه برای بالا و پایین بردن آن باید فشار زیادی وارد کنید.
نشانه‌های خرابی صفحه کلاچ
خرابی صفحه کلاچ نشانه‌هایی به همراه دارد که می‌تواند هشداری باشد برای تعویض این قطعه. لرزش در خودرو، خاموش نشدن خودرو در دنده دو و سفتی کلاچ از جمله این نشانه‌ها هستند. اگر هنگامی که قصد به حرکت در آوردن ماشین را دارید و ماشین در دنده یک است، خودروی شما دچار لرزش شد، عامل آن می‌تواند تمام شدن صفحه کلاچ باشد. همچنین برای اطمینان از سلامت از سالم بودن صفحه کلاچ می‌توانید خودروی خود را در یک جای خلوت و بدون مانع ، روی دنده دو قرار دهید و پایتان را به آرامی از روی پدال کلاچ بردارید، اگر بعد از انجام این کار خودرو خاموش نشد و به جلو حرکت کرد به این معناست که صفحه کلاچ شما تمام شده و اگر خودرو خاموش شد ، یعنی صفحه کلاچ سالم است.
نشانه دیگری از خرابی صفحه کلاچ سفتی این قطعه و پرش پا است؛ در واقع از بین رفتن حالت فنری پدال کلاچ نشانه خرابی دیسک کلاچ است؛ یعنی در واقع اگر هنگام برداشتن پای خود از روی پدال، احساس کردید پدال کلاچ پای شما را به بالا پرتاب می‌کند، در سلامت صفحه کلاچ خودرویتان تردید کنید.
از دیگر نشانه‌های خرابی صفحه کلاچ، سختی در تعویض دنده است. بروز مشکل در کلاچ یا تمام شدن صفحه کلاچ باعث می‌شود شما نتوانید به راحتی و با نرمی عمل تعویض دنده را انجام دهید و اصلاحا دنده درست جا نمی‌روند. این مساله عموما با صدای خاشی ناشی از جا زدن دنده‌ها همراه است.
با همه این توضیحات، بهتر است برای اطمینان از سلامت صفحه کلاچ خودروی خود، در بازه‌های زمانی مشخص ماشینتان را به متخصصان خودرو و تعمیرکاران حرفه‌ای نشان دهید تا ضمن اطمینان از سلامت این قطعه از ایجاد هزینه‌های گزاف برای تعمیرات قطعات بیشتر خودرو ، از بروز حوادث هنگام رانندگی خودداری کنید.
